Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Lecznictwa Otwartego Warszawa Żoliborz-Bielany

W kwietniu tego roku Republika Indii prześcignęła pod względem liczebności Chiny i jest obecnie, z ponad miliardem czterystoma milionami mieszkańców, najludniejszym krajem na świecie. Jednakże warunki, w jakich żyje znaczna część populacji subkontynentu, zdumiewają odwiedzających ten kraj cudzoziemców, głównie z powodu rzadko spotykanego w innych zakątkach świata ubóstwa. Z drugiej strony niewielki odsetek populacji to najbogatsi mieszkańcy globu, w tym mieszkający w „bajkowych” pałacach potomkowie maharadżów. Kontrasty społeczne szokują szczególnie ze względu na fakt, że Indie plasują się w pierwszej dziesiątce najszybciej rozwijających się gospodarek na świecie, których PKB wynosi dwadzieścia miliardów dolarów lub więcej. Potwierdzeniem wysokiej pozycji kraju na arenie międzynarodowej jest zaplanowany na 9-10 września 2023 r. szczyt G20 w New Delhi. Niestety nawet w takich okolicznościach wielu mieszkańców stolicy nadal nie będzie miało własnego dachu nad głową ani dostępu do bieżącej wody. Widoczny jest również kontrast pomiędzy tradycyjną kulturą i uwarunkowaniami społecznymi a rozwojem technologicznym kraju, który przede wszystkim słynie z oprogramowania do branż tzw. niszowych, stając się w tym zakresie prawdziwym monopolistą.

Półwysep Indyjski od starożytności fascynuje zdobywców, podobno sam Aleksander Macedoński był pod wrażeniem odkrytego tam bogactwa, oraz docierających tam coraz liczniej od XIX wieku podróżników. Współczesny turysta ma wiele możliwości, począwszy od zorganizowanej przez biuro podróży wycieczki, a skończywszy na backpacking trip, czyli samodzielnym wyjeździe z plecakiem. Jednakże w każdym z tych przypadków należy pamiętać o podstawowej zasadzie bezpieczeństwa epidemiologicznego, czyli szczepieniach. Przed wyjazdem do Indii zaleca się przyjęcie szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (WZWA), typu B (WZWB), błonicy, tężcowi i durowi brzusznemu. Niektórym osobom w związku ze stanem zdrowia, celem podróży lub miejscem pobytu zaleca się dodatkowe szczepienia przeciw japońskiemu zapaleniu mózgu, cholerze oraz wściekliźnie. W niektórych rejonach Indii, np. w okolicach Kalkuty, należy również stosować profilaktykę antymalaryczną, ponieważ na tym obszarze występuje zwiększone zagrożenie malarią. Natomiast w kwestii bezpieczeństwa osobistego kobietom nie poleca się podróżować samotnie, ze względu na liczne ataki na tle seksualnym.

Indie to kolebka trzech wielkich systemów religijnych: buddyzmu, dżinizmu oraz hinduizmu, jednakże już znacznie wcześniej narodziła się tam jedna z najstarszych starożytnych cywilizacji, kultura doliny Indusu, która istniała na terenie współczesnego Pakistanu oraz w północno-zachodnich Indiach w okresie ok. 3300-1300 p.n.e. Największe ówczesne ośrodki miejskie to Harappa oraz Mohendżo-Daro. Miasta te posiadały regularną zabudowę oraz system kanalizacyjny, a większość domów miała dostęp do własnej łazienki i toalety (sic!). Warto podkreślić, że nawet obecnie, w trzeciej dekadzie XXI wieku, wielu Indusów nie ma dostępu do własnej toalety z bieżącą wodą. Do dziś nie jest pewne, kim byli twórcy pierwszej cywilizacji indyjskiej, choć jedna z bardziej popularnych hipotez zakłada, że była to ludność pochodzenia drawidyjskiego. W II tysiącleciu p.n.e. pojawili się indoirańscy Ariowie, którzy prawdopodobnie zmieszali się z ludnością drawidyjską, częściowo wypierając ją na południe. Ariowie byli twórcami wedyzmu, najstarszej religii indyjskiej, której kanon literacki stanowią cztery święte księgi: Rygweda, Jadżurweda, Samaweda oraz Atharwaweda. Z religii tej ok. VI-V wieku p.n.e. wyłonił się współczesny hinduizm. W podobnym okresie pojawiły się dwa kolejne systemy, które stanęły w opozycji do politeistycznego hinduizmu. Dżinizm oraz buddyzm jako systemy nonteistyczne, w przeciwieństwie do teistycznego hinduizmu, ani nie afirmują, ani nie negują istnienia pojęcia boga.

Współcześnie dominującą religią w Indiach jest hinduizm, który charakteryzuje politeizm, wiara w reinkarnację (wędrówka dusz) i karmę (prawo przyczyny i skutku) oraz rekomenduje osiągnięcie stanu nirwany jako wyzwolenia się od kołowrotu narodzin i śmierci (sansary). Trzej główni hinduistyczni bogowie to Brahma – ten, który stwarza, Wisznu – ten, który podtrzymuje oraz Siwa – ten, który niszczy. Brahma, jako rodzący się z kwiatu lotosu demiurg, nie ingeruje w życie ludzi. Obecnie nie odgrywa większej roli w życiu hindusów, posiada też niewiele świątyń, jedna z najważniejszych znajduje się w miejscowości Puszkar w Radżastanie. W ikonografii przedstawiany jest jako mężczyzna z czterema głowami, skierowanymi w cztery strony świata. Z kolei Wisznu to jeden z najpopularniejszych bogów, symbolizujący podtrzymujący aspekt boga oraz posiadający wiele wcieleń (awatarów), z których najważniejsze to Rama i Kryszna. Ostatnim z wielkiej boskiej trójki jest Śiwa, który symbolizuje unicestwiający i odnawiający aspekt boskości. Jego syn, słoniogłowy Ganeśia, to chyba najbardziej rozpoznawalny oraz najsympatyczniejszy z bogów.

We współczesnej religii hinduskiej czci się nie tylko krowy, które można spotkać wszędzie, i które każdy hindus ma obowiązek dokarmiać. W miejscowości Deśnok w zachodnich Indiach znajduje się hinduistyczna świątynia Karni Maty, w której żyje ok. 20 tys. świętych szczurów, regularnie pojonych i karmionych przez wiernych. Natomiast w pobliżu Dżajpuru znajduje się kompleks świątynny Galtaji, w którym mieszkają święte rezusy (makaki królewskie), dokazujące pomiędzy wiernymi. Zwiedzając należy być czujnym, ponieważ małpy często kradną różnego rodzaju przedmioty, którymi się później bawią. Interesuje je również jedzenie, które wierni oraz turyści przynoszą ze sobą. Na wzgórzu powyżej małpiego sanktuarium znajduje się świątynia boga słońca Surji, której widok jest szczególnie spektakularny o zachodzie słońca. Natomiast w stanie Uttar Pradesh znajduje się świątynia poświęcona płazom, w której czczone są żaby. Nie wszystkie zwierzęta postrzegane są w Indiach jako święte, ale na szczęście wszystkim okazuje się szacunek, przynajmniej w teorii. Słonie z reguły traktowane są dobrze, przynajmniej w Radżastanie, gdzie Maharadżówie je wielbili, budując im nawet pomniki po śmierci. Zwierzęta wożące turystów do twierdzy Amber pracują trzy godziny dziennie, a potem odpoczywają. Niestety w gorszej sytuacji bywają wielbłądy, które uważane są za typowe zwierzęta użytkowe - średnia cena zwierzęcia to ok. 2 tys. dolarów amerykańskich, które pracuje 30 lat, po czym zdarza się, że jest sprzedawane. Na ulicach indyjskich miast żyją setki bezpańskich psów, które są regularnie dokarmiane przez mieszkańców, dlatego raczej nie spotyka się psów bardzo niedożywionych, czy agresywnych. Zwykle leżą w różnych miejscach, w tym na jezdniach, nie zwracając uwagi na przejeżdżające samochody, riksze, czy przechodzące krowy oraz ludzi.

Jednym z najsłynniejszych na świecie wyróżników kultury indyjskiej jest jej aromatyczna kuchnia, oparta głównie na warzywach, owocach i mleku, z niewielką domieszką mięsa drobiowego. Bogactwo przypraw, w tym kurkumy, kminu rzymskiego, cynamonu, kardamonu, imbiru, gałki muszkatołowej, chilli, kozieradki, goździków i kolendry, daje niepowtarzalny smak i aromat. Popularne są również różnego rodzaju mieszanki przypraw, prócz znanego na całym świecie curry, które występuje w różnych wariantach, np. z Madrasu, stosowane są również masale, w tym najsłynniejsza garam masala oraz m.in. dal masala, warzywna, czy z ciecierzycy. Istotnym składnikiem diety Indusów są również różnego rodzaju chlebki, w tym naan, chapati, paratha i puri. Jednakże każdy cudzoziemiec powinien pamiętać o kilku ważnych zasadach bezpieczeństwa. Wodę należy pić jedynie butelkowaną i kupowaną w sprawdzonych miejscach np. hotelach. Nawet podczas mycia zębów zaleca się stosowanie wody butelkowanej. Na ulicy lepiej jej nie kupować, bo może być to zabutelkowana kranówka. Bezpiecznym napojem są różnego rodzaju napoje smakowe, oczywiście w oryginalnych opakowaniach. Stosunkowo bezpieczna jest również sprzedawana na ulicy woda z kokosu, pod warunkiem, że sprzedawca otwiera kokos przy nas. Można też spożywać uliczne przekąski smażone w głębokim tłuszczu, takie jak samosy, pakory, czy dosy.

Planując wyjazd do Indii nie tylko należy pamiętać o zalecanych szczepieniach oraz przestrzeganiu zasad bezpieczeństwa żywieniowego, ale warto również uwzględnić porę roku, ponieważ pobyt podczas pory deszczowej, czyli od czerwca do września, może być z powodu monsunu uciążliwy, szczególnie w południowej części kraju. Oprócz kremów z filtrem, repelentów przeciw komarom oraz papieru toaletowego, który bywa towarem deficytowym, warto zabrać ze sobą dużo tanich skarpetek, ponieważ jest zakaz wchodzenia w butach do obiektów sakralnych oraz części sklepów. Skarpetki chronią stopy przed nagrzanymi powierzchniami, kamieniami oraz resztkami jedzenia i napojów, a po zakończonym zwiedzaniu można je wyrzucić do kosza. Należy się również mentalnie przygotować do poruszania się po indyjskich ulicach, na których nie ma chodników. Samochody, tuk tuki, riksze, rowery, krowy i piesi poruszają się jedni przy drugich, czasami w odległości kilku, kilkunastu centymetrów, co u cudzoziemców może budzić duży niepokój. Dodatkowo dokuczliwy jest nieznośny hałas spowodowany ciągłym używaniem klaksonów, niezależnie od potrzeby. Na szczęście jest to bardziej dokuczliwe, niż niebezpieczne, ponieważ wszyscy użytkownicy dróg poruszają się stosunkowo wolno i są bardzo uważni, dzięki czemu wypadki zdarzają się rzadko. Odpowiednio przygotowani i świadomi będziemy, podczas niezwykłej podróży po krainie kontrastów, bezpieczni i zrelaksowani.

Anita Karykowska
Public Relations, SPZZLO Warszawa-Żoliborz