Odpowiedź wydaje się oczywista: muszę jeść żeby żyć, jem bo jestem głodny. I słusznie, gdyż rolą pokarmu jest zaspokajanie naszych potrzeb energetycznych. Gdyby jednak to samo pytanie zadano ci w chwili, gdy wgryzasz się w pączka po kolacji lub chrupiesz chipsy przed telewizorem, jaka wtedy padłaby odpowiedź?

W gabinecie dietetycznym takie pytanie zadajemy dość często i otrzymujemy mnogość odpowiedzi. Zazwyczaj padają wtedy stwierdzenia: jem słodycze, żeby odreagować stres, jem aby poprawić sobie humor, jem gdy ktoś mnie zdenerwuje, jem z nudy, jem bo inni jedzą itd. To nam uświadamia, jak wiele funkcji pełni dzisiaj jedzenie. Wystarczy jednak zadać sobie pytanie, jak czuję się po danym posiłku, by ocenić czy był on potrzebny. Jeśli po jedzeniu odczuwasz poczucie winy lub wstyd to najprawdopodobniej masz problem z jedzeniem emocjonalnym.

Tzw. zajadanie emocji statystycznie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn, osób z nadwagą niż tych o prawidłowej masie ciała i charakteryzuje się sięganiem po pokarmy słodkie lub tłuste.

• Trzeba uświadomić sobie, jakie emocje „zajadamy”, czyli w chwili, gdy mamy ochotę lub czasem nieposkromioną potrzebę na zjedzenie danej przekąski zatrzymać się na chwilę i zadać sobie pytanie: co ja w tej chwili czuję? Jeśli godzinę temu zjadałam obiad to z pewnością nie czuję głodu, więc co takiego? Smutek? Lęk? Niepokój? Złość? Samotność? Według badań pod wpływem smutku najczęściej sięgamy po pokarmy słodkie, mięso łagodzi zdenerwowanie, a chipsy zabijają nudę, ale to oczywiście statystyki, twoja odpowiedź może być zupełnie inna. Kiedy zinterpretujesz emocję, która popchnęła cię ku nieplanowanemu jedzeniu to zapisz ją, możesz też w tym celu korzystać z gotowych elektronicznych dzienniczków służących rozpoznawaniu emocji zgodnie z tzw. techniką uważności.

• Postaraj się tę emocję zaspokoić. Jedzenie tak samo jak papieros, nie rozwiąże za ciebie problemu, nie doda ci pewności przed jutrzejszym wystąpieniem, nie ukoi samotności, nie sprawi, że przestaniesz się bać. Wręcz przeciwnie, brak kontroli nad tym co jemy pozbawia nas poczucia sprawczości, obniża samoocenę, a skoki cukru związane z jedzeniem słodyczy czy chipsów potęgują niepokój i stres. Te potrzeby musimy zaspokoić w inny sposób, szukając metodą prób i błędów zachowania, które sprawi, że rzeczywiście poczujemy się lepiej. Jeśli problem jest dość konkretny np. denerwuję się przed jutrzejszą rozmową z szefem to może poczuję się lepiej dzięki dobremu przygotowaniu i przemyśleniu argumentów. Inne sposoby na rozładowywanie emocji to rozmowa z przyjacielem, relaks np. w pachnącej kąpieli, oderwanie myśli dzięki ciekawej lekturze i każda forma aktywności fizycznej. Nikt nie zna nas tak dobrze jak my sami siebie, wiemy co sprawia nam przyjemność i co nas gryzie – trzeba to tylko dostrzec i odpowiednio się sobą zaopiekować, tak jak byśmy zrobili to dla bliskiej nam osoby.

Dzisiejszy pęd życia bardzo obciąża nasz układ nerwowy, przez co jesteśmy szczególnie podatni na szkodliwe nawyki tłumiące nasze emocje. Dlatego dbajmy o to, by dobrze się wysypiać, regularnie ruszać, przebywać na powietrzu i dostarczać z pożywieniem magnezu oraz witamin z grupy B poprzez jedzenie orzechów, pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw czy prawdziwego kakao. Oczywiście jeśli zastosowanie powyższych porad nie wystarcza warto udać się do psychologa, by przerwać szkodliwe koło niekontrolowanego jedzenia i poczucia winy.

Urszula Grzywacz
Dietetyk, SPZZLO Warszawa-Żoliborz